Daha önce bahsettim mi hatırlamıyorum ama havacılığa çok büyük bir tutkuyla bağlıyım. Uçaklar beni her zaman büyülemiştir. Basınç farkı gibi çok basit bir mantık sayesinde havalanmalarına karşın bir hava aracının gökyüzüyle kucaklaşması içimde havai fişeklerin patlamasına sebep oluyor. Böylesi bir hayranlığım olmasına rağmen Türkiye’nin havacılıkla olan geçmişinden Serdar Kuzuloğlu‘nun Vecihi Hürkuş’la ilgili yazısına denk gelene kadar bir haberdim. Bu yazıyı okuduktan sonra bilgi noksanlığımı gidermek adına ilk adım olarak eski bir uçak teknikeri olan İsmail Yavuz‘un kaleme aldığı Mustafa Kemal’in Uçakları adlı kitabı edindim. Fazla vakit kaybetmeden de muhteşem bir araştırmanın eseri olan bu güzel kitabın sayfalarında kendimi kaybettim.

Vecihi Hürkuş

Bir milletin istiklalini muhafaza ve idame umudunu yabancı milletlerden alınacak savaş araçlarına bağlamak keyfiyetini, İstiklal Savaşındaki yoksulluğumuzla kıyaslamak gerek.

(Vecihi’nin kitabından)

Mustafa Kemal’in Uçakları

Mustafa Kemal’in Uçakları, yeni kurulan bir ülkenin aydın evlatlarının Atatürk’ün gösterdiği yolda bütün zorluklara göğüs gererek ilerlemeye çalışmalarını anlatan enfes bir araştırma kitabı.

THK Uçak Fabrikası

Yazar İsmail Yavuz, o dönemin ilk elden şahitleri de dahil olmak üzere birçok kişiyle yaptığı sohbetler, çeşitli kişi ve kurumlardan elde ettiği belge ve fotoğraflarla yaptığı derleme sonucu dönemini ve günümüze kadar olan zaman diliminde yaşananları detaylıca anlatan harika bir kitap ortaya çıkarmış. Fotoğraflarla bezeli sayfalarda gezinmek, tarihimizi öğrenmek bana belgesel izliyormuşum gibi hissettirdi.

Geleceğin en etkili silahı da aracı da hiç kuşkunuz olmasın uçaklardır. Bir gün insanoğlu uçaksız göklerde yürüyecek, gezegenlere gidecek, belki de Ay’dan bizlere mesajlar yollayacaklardır. Bu mucizenin gerçekleşmesi için 2000 yılını beklemeye gerek kalmayacaktır. Gelişen teknoloji bize daha şimdiden bunu müjdeliyor. Bize düşen görev bu konuda Batı’dan geri kalmamayı sağlamaktır.

(Mustafa Kemal Atatürk’in 1936 yılı Eskişehir Havacılık Okulu açılış konuşmasından)

Havacılık Tarihimize Bir Bakış

Kitabın çok büyük bir çoğunluğu Atatürk’ün önderliğinde devlet eliyle kurulan TOMTAŞ ve THK gibi kuruluşlarla, Nuri Demirağ gibi girişimciler ve Şükrü Er gibi muhteşem mühendislerin havacılık sanayiine katkıda bulunduğu ve büyüttüğü 1923-1950 yılları arasında geçiyor. Kalan kısımda ise son dönemdeki gelişmelere ışık tutulup kitabın basım yılı olan 2012’ye kadar olan atılımlardan bahsediliyor ki üretimin neredeyse hepsi askeri unsurlar için.

Beni en çok şaşırtan, o dönemde üretilen çoğu uçakla ilgili teknik bilgilerin ve uçakların fotoğraflarının arşivlerde bulunmaması oldu. Çoğu uçağın teknik bilgisi o yıllarda yayımlanan Jane’s All The World’s Aircraft adlı bir katalogdan alınma(hala yayımlanmakta). İsmail Yavuz ise bu belgelerin hepsinin THK arşivinde olabileceğini ancak umut etmekte.

Kayseri Tayyare Fabrikasında 1939 yılına kadar tam 212 adet uçak lisans altında imal edilmiştir.

Kitabın adı Mustafa Kemal’in Uçakları olsa da Türkiye’nin Uçak İmalat Tarihi(kitabın ikinci adı) dememiz daha doğru olur. Çünkü kitabın odağında Atamızdan çok bu uğurda emek vermiş insanlar var. Ancak Atatürk’ün hem sivil hem de askeri havacılığı geliştirmenin çok önemli olduğunun bilincinde olması ve bu yönde sürekli atılım yapmaya teşvik etmesi beni olduğu gibi İsmail Yavuz’u da etkilemiş olacak ki kitabın adı için böyle bir tercihte bulunmuş. Kabulümdür.

Son Söz

Her Türk’ün hayatı boyunca muhakkak en az bir kez duyduğu “zamanında bizim de uçak fabrikamız vardı” cümlesinin altını doldurmak istiyorsanız hiç düşünmeden bu kitabı edinmenizi tavsiye ederim. Bu kitaptan sonraki ilk hedefim Vecihi Hürkuş’un kaleme aldığı ve kendi anılarını anlattığı Bir Tayyarecinin Anıları kitabını almak olacak. Baskısı tükendiği için sahafların kapısını aşındırmam gerekecek. Umarım en yakın zamanda bulurum.